Mükemmeliyetçilik kişinin kusursuzluk için çabalaması, kendine ulaşılabilir olmayan hedefler koyup bu hedeflere ulaşmaya çalışması ve bu sırada oluşan eksiklikler nedeniyle endişe yaşamasıdır. Kişinin ideali ile var olan durum arasında sürekli bir mesafe olduğu için kişide bir tamamlanmamışlık hissi oluşur. Uzun vadede aradaki mesafe ideal benlik ve gerçek benlik arasında bir boşluk oluşturur. Bunun neticesinde de kişide kendi özsaygısına ve özdeğerliliğine yönelik olumsuz bir algı oluşur.
Mükemmeliyetçilik genellikle çocukluktaki ebeveyn tutumları ile ilişkilidir. Ebeveynleri tarafından yeterince takdir görmeyen, çoğunlukla eleştirilen, koşullu sevgi gören, kendisine yüksek beklentiler yüklenen kişilerde mükemmeliyetçilik gelişir. Ebeveynlerin kişiye çocukluktan itibaren yüklediği beklentiler ve eleştiriler kişinin iç sesi haline gelmeye başlar. Bundan sonra kişi, çevre ile olan etkileşiminin de etkisiyle sadece bu şekilde sevileceği, kabul göreceği ya da takdir edileceğine inandığı yeni yüksek standartlar ve beklentiler oluşturur.
Mükemmeliyetçilik bazen olumlu bir özellik olarak algılanmaktadır. Ancak burada kavramın neyi ifade ettiğini iyi bilmek önemlidir. Bir konuda elinden gelenin en iyisini yapmaya çalışmak ve bunun için her yolu denemek ile mükemmeliyetçi olmak aynı şey değildir. Mükemmeliyetçilikte başkalarının düşünceleri ve standartları kişinin ideal eylemini etkileyerek gerçek dışı bir hedef yaratır. Bunun yerine faydalı olan yöntem kişinin kendi standartlarını ve hedeflerini gerçekçi olarak belirlemesi ve bunları gerçekleştirmek için elinden gelen çabayı göstermesidir. Ulaşılamayacak hedefler yaratmak, öncelikle kusursuzluk için çabalamak, kaygı yaratarak var olan performansta da düşme yaratır.
Mükemmeliyetçilik hayatta birçok alanda kendini gösterebilir. Genellikle sosyal ve mesleki konularda olumsuz bir etki yaratır. Sosyal alanda mükemmeliyetçi olan kişinin sosyal ortamda kusursuz bir iletişim, ilişki veya benlik imajı yaratma beklentisi vardır. Bu beklenti de sosyal anksiyete yaratır. Kendine koyduğu yüksek standartı sergileyemeyeceğini düşünen kişi ortamdan uzaklaşır ya da samimi bir ilişkinin doğallığını bozacak şekilde hatalardan kaçınarak iletişim kurmaya çabalar. Sonuçta ne gerçek benliğini ne ideal benliğini dışarıya yansıtmış olur. Bu da uzun vadede kişiyi depresyona kadar sürükleyebilir. Mesleki anlamda da benzer bir psikolojik süreç işler. Kişinin yaptığı işin değeri ile kendi değerini bağdaştırması sonucu işlerindeki hatalar veya eksiklikler özbenlikte yaralar açmaya başlar. Bundan kaçmak isteyen kişi bütün işlerini tamamen kusursuz yapmaya çalıştığı için yoğun ve sürekli bir stres yaşayarak başka sorunlara sürüklenir.
Comments